This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
This person has a SecurePRO™ card. Because this person is not a ProZ.com Plus subscriber, to view his or her SecurePRO™ card you must be a ProZ.com Business member or Plus subscriber.
Affiliations
This person is not affiliated with any business or Blue Board record at ProZ.com.
Services
Translation, Interpreting, Editing/proofreading, Software localization, Voiceover (dubbing), Training
English to Albanian: SUSTAINABLE MODEL OF STUDENT SUPPORT SERVICE CENTER
Source text - English
SUSTAINABLE MODEL OF STUDENT SUPPORT SERVICE CENTER (SSSC) IN VUSHTRRI MUNICIPALITY
DRAFT PROPOSAL
Prepared by Drilona Emrullahu
8/4/2014
TABLE OF CONTENT
I. Summary……………………………………………………………………………………… 4
II. Background…………………………………………………………………………………… 5
III. Sustainable Business Model for SSSC in Vushtrri……………………………………… 6
A. Strategy and Planning……………………………………………………………. 7
A.1. Vision, Mission & Strategic Goals ………………………………… 7
A.2. Users Profile ………………………………………………………… 8
A.3. Services …………………………………………………………….. 10
A.4. Strategic Action Plan ……………………………………………… 12
B. Operations Management………………………………………………………… 12
B.1. Inputs ………………………………………………………………. 13
B.2. Process ……………………………………………………………. 16
C. Stakeholder Engagement……………………………………………………….. 18
D. Quality Assurance……………………………………………………………….. 19
IV. Recommendations……………………………………………………………………….. 21
Annex 1……………………………………………………………………………………….. 23
Annex 2……………………………………………………………………………………….. 24
Annex 3 ………………………………………………………………………………………. 25
Reference List……………………………………………………………………………….. 27
ABBREVIATIONS
MEST-Ministry of Education, Science and Technology
MLSW- Ministry of Labor and Social Welfare
MCYS-Ministry of Culture, Youth and Sports
MED- Municipal Education Directorate
DANIDA- Danish International Development Agency
EYE- Enhancing Youth Employment
HEP- Higher Education Providers
VET- Vocational Education and Training
SSSC- Student Support Services Center
CG- Career Guidance
I. SUMMARY
In Kosovo, career guidance is a new service that is being established within education institutions (at Higher Education Providers (HEP) and Vocational Education Training (VET) schools) and at the institutions providing job matching services (Public Employment Services and on-line job portals). The scope and scale of guidance services provided by these actors are currently too weak to address a substantial number of beneficiaries in an effective way; oversupply of certain skill profiles whereas often the skills that are demanded by the private sector remain undersupplied.
There are, however, several pilot initiatives of best practices for Career Guidance and Counseling taken in Kosovo and one of the positive initiatives is the Student Support Service Centers (SSSC) established within VET Agricultural Schools in Gjilan; Ferizaj; Vushtrri and Peja.
Despite positive changes and progress achieved by the SSSCs, Enhancing Youth Employment (EYE) Program, financed by Swiss Agency for Development and Cooperation Office has committed to assist the SSSC in Vushtrri to map a clear conceptual structure (model) on which the center can determine its strategic direction and the resources to achieve its sustainability which this document aims to elaborate. The mapping of this conceptual structure was based on a qualitative assessment of the current performance and services provided by the SSSC.
The sustainable business model of the SSSC in Vushtrri aims to embed core aspects of the SSSC’s service provision, including strategy and planning; operations management; stakeholder engagement and quality assurancerelevant to the functions of the SSSC. The model sets the SSSC’s Vision, Mission and Strategic Objectives; profile of the SSSC’s users and the core services to be provided by the center. Furthermore, the model describes the needed human resources; revenue scheme that is not donor dependent and enables the center to provide professional career guidance services , the type of facilities and ICT tools needed for the center to operate successfully and a sustainable management structure and clear reporting lines in order to facilitate the flow of information between the SSSC, the School and the Municipality of Vushtrriwhich would create control mechanisms that can ensure successful performance of the Center in achieving its mission and its key performance indicators. Lastly, the model identifies the main stakeholder groups; main areas of cooperation with each of these groups and their relevance towards the successful operations of the SSSC and the quality assurance system based on internal evaluation mechanisms which ensure provision of high quality career guidance services.
This document also identifies the main challenges that hinder the sustainability of the proposed conceptual model of the SSSC in the agenda of central government and local municipal agenda and it provides recommendations on how to address the identified challenges and create a favorable environment for this type of center-model provision to be fully functionalized in all the education system in Kosovo.
II. BACKGROUND
The career guidance provision in Kosovo has been developed as part of a number of isolated initiatives implemented by various donor organizations and stakeholders. These initiatives have built awareness amonginstitutional structures and have raised the importance and future prospects for further developing career guidance in a unified institutional framework.Career guidance caught first the attention of the Kosovo national policy agenda in 2005 whereby a ten-year strategy was introduced by the three ministries: Ministry of Education, Science and Technology (MEST); Ministry of Labour and Social Welfare (MLSW) and Ministry of Culture, Youth and Sports (MCYS). This strategic document proved to be overly ambitious and did not provide a sustainable and realistic approach which resulted in the unsuccessful implementation of career guidance services in Kosovo. In 2012, MEST initiated the development of a draft strategy for career guidance and counseling and drafting of the action plan for the period 2013 – 2016. The objective of this strategic document is to ensure that in the midterm period career guidance is integrated in the curriculawitha sufficient number of teachers to provide basic training and to guarantee teaching on career (profession) guidance in every school. The strategy and action planare currently in the drafting process and have not been finalized up to this date.
Regardless of the slow pace developments of career guidance in the national policy agenda, a number of isolated career guidance services have been provided by Higher Education Providers (HEP),Vocational Education Training (VET) schools and institutions providing job matching Services (Public Employment Services and on-line job portals). However, the scope and scale of guidance services provided by these actors are currently too weak to address a substantial number of beneficiaries in an effective way; therefore the number of students having career guidance services is limited. The result is an oversupply of certain skill profiles whereas often the skills that are demanded by the private sector remain undersupplied.
One of the initiatives of provision of career guidance services by four VET Schools in Kosovo was piloted by the program “Employment Promotion through Business and Skills Development 2008 – 2012”, a program that was supported by the Kosovo and Danish Government through a bilateral agreement which aimed in assisting MEST in the strengthening of vocational education in secondary schools of agriculture and food technology, upgrading the student’s professional skills and increasing possibility of employment for graduates from agricultural schools.
Within this program and its objectives, MEST; DANIDA and the Municipality of Vushtrri undertook in 2010 the establishment of the Student Support Services Center (SSSC) within the VET School “BahriHaxha” in Vushtrri.
Since 2010, the SSSC in Vushtrrithrough its three career guidance officers has provided career guidance services to 9th Grade Students of Lower Secondary Schools in Vushtrri and to students of 10th; 11th; 12th and 13th Grade of VET School “BahriHaxha” in Vushtrri.
As part of the assistance received from MEST/DANIDA program until May 2014, the SSSC has conducted its activities based on an annual activity plan and received continuous support on how to implement its activities successfully.
In order for the SSSC in Vushtrri to provide sustainable career guidance and counseling services, Enhancing Youth Employment (EYE) Program, financed by Swiss Agency for Development and Cooperation Office has committed to assist the SSSC in Vushtrri to map a clear conceptual structure (model) on which the center can determine its strategic direction and the resources to achieve its sustainability. The mapping of this conceptual structure will be based on a qualitative assessment of the current performance and services provided by the SSSC.
If this pilot intervention in Vushtrri Municipality proves to be successful, then EYE will commit to attract the interest of VET Schools in other municipalities that have practiced the same model.
III. SUSTAINABLE BUSINESS MODEL FOR SSSC IN VUSHTRRI
The sustainable model for the provision of career guidance services by the SSSC in Vushtrriaims to demonstrate that career guidance provision is embedded in a wider organizational and social context and it is not an isolated process between the practitioner and the client/user.
The sustainable business model of the SSSC in Vushtrriaims to embedcore aspects of the SSSC’s service provision, including purpose, operational processes, target customers, offerings, strategies, infrastructure and organizational structures, stakeholder engagement and quality assurance. Based on this specific context, the sustainable model of the SSSC in Vushtrri needs to include the elements listed below:
A. Strategy and Planning
1. Vision, Mission & Strategic Goals
2. Profile of Users
3. Services
4. Strategic Action Plan
B. Operations Management
1. Input
2. Process
3. Output
C. Stakeholder Engagement
D. Quality Assurance
Figure 1: Sustainable Model for the SSSC in Vushtrri
A. STRATEGY AND PLANNING
The sustainable model of the SSSC in Vushtrri can be ensured by first designing an appropriate strategic plan which would define the SSSC’s direction and its plans in allocating its resources to pursue this strategy. It is crucial that the center identifies its mission, vision and strategic goals which would create a strong foundation for the center and provide a strategic direction and a plan for its development and achievement of goals and objectives.
Figure 2: Strategic Planning Process for the SSSC in Vushtrri
A.1. Vision, Mission& Strategic Goals
SSSC in Vushtrridoes not have a clear and concise Vision Statement on what the center is aiming to become. The Vision Statement would define the mid-to long-term (three to five years) goals of the SSSC and would need to express-often in colorful or “visionary” terms-how the organization wants to be perceived to the wider community. It would need to resonate with all members of the organization and help them feel proud and excited.
Furthermore, the SSSC’s Mission Statement would describe what the center does and it would clearly describe the reason for the center’s existence, the basic purpose that guides the center’s activities and the values that guide the employee’s activities to be part of something much bigger than them.
The following proposed statements for vision, mission and strategic goals agreed with the SSSC in Vushtrri are presented below:
Vision: “The SSSC’s Vision is to empower; build skills and guide students in reaching their full growth and potential and building successful future career paths”
Mission: “Student Services Center supports students to make informed decisions for occupations that best meet their requirements and abilities. This center also plays an important role in assisting students to achieve their career objectives and encourage them to open their minds towards a broad range of opportunities. It advises and helps students to discover their interests and talents and contributes in preparing them for the labor market”.
Strategic Goals:
To offer support to students in making clear, well thought and well informed decisions.
To train and develop students’ professional competencies in order to facilitate their transition from school to labour market.
To advise and support students during their school years about future decisions in selecting their careers
To be a binding bridge between the labour market and the vocational school.
A.2. Users Profile
Since its establishment in 2010, the SSSC in Vushtrri has provided services to 9th Grade Students of all lower-secondary schools located in the Municipality of Vushtrri and to “BahriHaxha” VET School students of 10th, 11th, 12th and 13th Grade studying the four agricultural profiles such as: Field Crop and Vegetable production, Fruit and Viticulture Production, Horticulture and Food Technology. It is important that in the long term, the SSSC in Vushtrrifullyutilizes its capacities and knowledge in order to serve to all students of grade 10th, 11th, and 12th of VET School “BahriHaxha” who are studying in all educational programs such as: Agriculture; Economics; Chemistry-Technology; Textile; Construction and Hotel.
However, at the current stage of its development, it is very difficult for the SSSC to be able to serve to all students of all educational programs offered in the school because of its limited financial; human resource capacities ; general condition of buildings and ICT tools used. A gradual expansion instead provides a sustainable and systematic approach towards reaching out to a bigger number of students without putting severe constraints on the existing capacities of the SSSC.
Thus, a number of questions have been posed and taken into consideration when identifying and analyzing the educational programs to be promoted and served by the SSSC such as:
• Which school profiles are currently least attractive by students?
• Which school profiles pose the most difficulties for students in finding a job after graduation?
• What is the number of potential private companies related to each specific school profile that the SSSC could establish cooperation with?
• What are biggest trending industries in the municipality of Vushtrri?
• What are the strategic objectives of the school management when it comes to offeringspecific school profiles to the students?
• Which school profile could potentially generate a higher number of SSSC’s quantitative progress indicators such as: #of students receiving CG services and # of students employed in the labourmarket?
Based on the analysis of the questions and issues posed above, one proposes a two-way approach to identifying the customer profile of the SSSC in Vushtrri:
One approach would be to enable the Career Guidance Officersin targeting 9th grade students of all lower-secondary schools in Vushtrriduring the school pre-registration periodand promoting these specific school profiles such as: Agriculture; Chemistry-Technology; and Construction in the following first year with the possibility of extending or modifying the profiles as per market trends and strategic directions of the schoolin the following upcoming years. These profiles were selected because they are the least attractive with the lowest number of enrolled students and at the same time represent industries that are currently booming in the region of Mitrovica where the Municipality of Vushtrri belongs to.
This approach would have financial and time implications because the SSSC staff would need to develop promotional materials for each of the three specific school profiles.
The second approach would require that the SSSC extends the targeted audience of its services to the existing students enrolled in the school profile of Economics, thus enabling the SSSC tooffer career guidance services in the following first year to students of Agriculture and Economics profile with the possibility of extending or modifying the profiles as per market trends; strategic directions of the school and existing capacities of the SSSC in the following upcoming years.
This approach would have implications in thefinancial; human resource capacities; general condition of buildings and ICT tools usedbecause the SSSC staff would need to deliver all its services to a higher number of students.
Figure 3: Main Functions of the SSSC in Vushtrri
A.3. Services
For the SSSC in Vushtrri to be fully sustainable and achieve its strategic goals, it should provide professional career guidance services based on clear methodologies and approaches. These methodologies and approaches are based on numerous career theories and models and the Career Guidance Officers need to be fully equipped with knowledge; resources and tools in order to provide qualitative and professional career guidance services based on these models.
There are three thematic areas in which the services of the SSSC should be based on:
Know about yourself: In this thematic area, the procedure of recognition of the self-aspects is the vital thematic. The student, at first, recognizes and accepts his personal inner and external traits. Student makes an effort to understand himself/herself, his/her abilities and his/her skills, his/her values and his/her motivations
Know about the labour market: After having the “information” for him/herself, student wants to learn information about the system of education and the labor market. The education that institutions provide, the needs of labor market, the skills required most and the main links regarding labor market tendencies are topics that are included in the second thematic area.
Develop your career path: This thematic area would include transition from school to the world of work and the detection of alternatives choices and career plans. In addition to, the development of career skills, the steps to make a good decision, the construction of cv and cover letter, the preparation for a job interview and the adaptation in new work placements, comprise the topics of the third thematic area.
Figure 4: Thematic areas in which the services of the SSSC should be based on
There are three core services foreseen to be provided by the SSSC in Vushtrri:
Guidance & Counseling
These services will be offered on a one-o-one and group basis and require the Career Guidance Officers to be equipped with all the necessary training; knowledge; tools; guides; specific activities and exercises in order to deliver guidance and counseling services in developing personal plans of action; identifying interests, skills and abilities; making future educated decisions about future direction; job search planning; creating a portfolio of abilities; exploring employment opportunities and university requirements and conduct self-appraisal and goal setting.
Furthermore, the SSSC needs to have sufficient space and comfortable environment in order to be able to provide professional one-o-one and group sessions with potential and existing students of “BahriHaxha” VET School.
The Career Guidance Officers will need to abide by a code of ethics in order to deliver professional one-o-one and group sessions with students.
Career Information
The career information can be presented in print version or be accessed electronically and can include but not be limited to: self-assessment; job search;decision-making ;résumé writing; academic planning; cover letters; interviewing ; college/university selection; financial aid; employer information ;career exploration; job opportunities; occupational choice; study skills.
Career Guidance Officers need to be equipped with all the necessary training; knowledge; tools; guides; specific activities and exercises in order to compile and provide information to students on one-on-one and group basis.
This information can be provided online through the website of SSSC or in printed copies to be handed out to the students.
Create employment opportunities for students
Cooperation with prospective employers of students graduating from VET School “BahriHaxha” needs to be strengthened by initiating opportunities of internship placements in the private and public sector; participate in visits to different companies and attend lectures of representatives from the private and public sector. This will be managed by conducting outreach activities to existing and potential public and private sector representatives in building further the communication and cooperation links with these stakeholders groups. The outreach activities will be specified in the activity plan of the SSSC with detailed quantitative and qualitative indicators.
Marketing and Promotion of Services
In order for the SSSC to increase awareness of the students on the importance and benefits of career guidance services, it needs to promote its services through creative promotional materials that communicate values and generate brand awareness and ultimately become attractive and accessible for the young students within and outside VET School in Vushtrri. Thus, the SSSC needs to develop a brand that includes but not be limited to the name which is the key that unlocks the brand image in the student’s mind; a logo which is the brand mark or symbol that serves as the face of the brand and a memorable phrase that provides students with a quick indication of the services offered by the SSSC.
Furthermore, the SSSC needs to develop professionally branded promotional materials such as flyers; brochures; posters which would be distributed within the VET School and in other awareness raising activities organized outside the School.
A.4. Strategic Action Plan
The sustainability model proposed in this document is developed in close collaboration with SSSC of VET School in Vushtrri. However it should be introduced to a broader spectrum of relevant stakeholders, including the Municipal Education Directorate, in order to ensure their commitment and contribution for achievement of SSSC’s sustainability and functionality of this model. The model should be approved by senior management of VET School in Vushtrri and by Municipal Education Directorate which will be followed by developing the Strategic Action Plan.
This plan should provide a clear description of measures to be undertaken, expected results expressed through indicators, resources needed for implementation, and respective timeframe and budget line.
B. OPERATIONS MANAGEMENT
Operations management of the SSSC is crucial inensuring that the center’s operations are efficient in terms of using rationale resources, and effective in terms of meeting student’s requirements. This section is concerned with managing the process that converts inputs into outputs. Following you will find a graphical representation of all factors that make up this process.
Figure 5: Input-Process-Output
B.1. INPUTS
Human Resources
1. Development of clear job descriptions for the CG Officers working in SSSC in Vushtrri
The three Career Guidance Officers working at the SSSC in Vushtrri do not currently have a clear description of duties and responsibilities which would serve as a basis for their development and in the evaluation of their job performance.
These job descriptions can include the necessary skills; training and education needed their duties and responsibilities and need to be designed in close consultation with the Education Directorate within the Municipality; the School Management and the appointed CG Officers.
Based on a competency Model for Career Development Standards and Guidelines developed by the Canadian Standards and Guidelines for Career Development Practitioners presented in the pictures below, the Areas of Specializations in Career Guidance would include:
• Assessment
• Facilitated and Individual Group Learning
• Career Counseling
• Information and Resource Management
• Work Development
• Community Capacity Building
People working in career development practice need to demonstrate certain attitudes. They need to be:
• insightful
• honest
• open-minded
• results-oriented
People working in career development practice need to have certain skills. They need to:
• document client interactions and progress
• accommodate diversity
• collect, analyze and use information
• convey information clearly when speaking and writing
People working in career development practice need to have certain knowledge. They need to know:
• career development models and theories
• the change process, transition stages, and career cycles
• components of the career planning process
• the major organizations and resources for career development and community services
People working in career development practice need to be guided by a code of ethicalbehavior.
Figure 6: Competency Model for Career Development Standards and Guidelines
2. Certification of CG Officers as CG Practitioners
The Career Guidance Officers since the establishment of SSSC in Vushtrri have received from time to time basic/introductory trainings in Career Guidance; Entrepreneurship; Usage of Company Information Database ; and received one year training in topics of Supporting Self-Governance in VET: School Management; Financial Management; Development and Implementation of Curricula; Pedagogical Methods; Monitoring, Evaluation and Testing.Theyhave also participated in professional study visits in Denmark related to career guidance provision but have not been professionally qualified/certifiedas career guidance practitioners and have an immense need to develop further their skills and competencies in providing career guidance services and understanding the career guidance professional standards and behavioral ethics. Thus, the certification of CG Officers as CG Practitioners is an urgent need and will immensely to the sustainable development of the SSSC and build adequate human resources able to professional career guidance services.
Furthermore, the CG Officers need to participate in further professional study visits outside Kosovo in order to update their knowledge on career guidance service provision and also establish cooperation with other Career Guidance Centers and VET Schools in the region.
Financial Resources/Costs and Revenues
The SSSC in Vushtrri needs to establish a sustainable revenue scheme that is not donor dependent and enables the center to provide professional career guidance services and implement its annual activities as foreseen in its strategic plan. For this purpose, the Municipality of Vushtrri and the VET School “BahriHaxha” needs to pledge their financial support towards not only the salary payments of the CG Officers but also towards the realization of the annual SSSC’s activities.
Furthermore, the SSSC will need to design a number of fundraising events per year in order to allocate specific amounts of funds that could contribute to the financial sustainability of the center.
From the assessment conducted on the current financial support that the SSSC in Vushtrri has received it appears that most of the funds (around 80%) have been allocated for the implementation of the Internship Program and the remaining on other activities based on their approved activity plan. Taking into consideration that the implementation of the Internship Program will take a new approach, the SSSC in Vushtrri needs to critically assess its financial needs and allocate funds for activities that have the highest priority and most needed in order to achieve the highest impact.
For this purpose, the activity plan which will be drafted as part of the sustainable model of the SSSC in Vushtrri will specify the operations costs of the center and the costs of realizing the annual activities.
Facilities and ICT Tools
SSSC in Vushtrri operates with an office space of 12m2 where there are three computers; office chairs and a table which is shared by the three CG Officers. The existing office space is relatively small and makes it very difficult for the CG Officers to work comfortably and hold sessions with students either one-o-one or with groups. Thus, in order for the SSSC to be fully operable and provide a comfortable environment for students where they can learn and be consulted with the officers on any personal development issues that they are faced with, a larger office space needs to be available for the SSSC so there is enough space for the CG Officers to perform their responsibilities and increase the level of satisfaction of students with the career guidance services provided.
When arranging the furniture and resources of the centre, the elements that make a facility appealing and user-friendly should be given careful attention. Directional signs and posters assist and attract users to specific areas within the centre.
Actually the SSSC in Vushtrri has a database prepared in excel for both students and businesses located in the region. It is maintained by the CG Officers and used only for internal purposes of the center. This database is needed to be upgraded for uploading more and different information, which will enable production of reports, sorted by different parameters that will help the process and performance improvement, as well decision making for further development of processes.
The SSSC in Vushtrri uses its Facebook page only for promotion of undertaken activities. In order to achieve its mission statement, the SSSC in Vushtrri needs to develop an on-line platform for information and education purposes of students that is called Web Delivery Model.Career information should also be available for key stakeholders, such as students’ parents and employers. For parents, a widely disseminated guide or resource kit on how to best provide informal guidance to their children, regarding educational and career choices, could add value to the many initiatives that SSSC may plan for implementation. In regards to employers, it will be important to ensure a regular flow and exchange of information on new developments in the labour market, acquired qualifications of students from VET School in Vushtrri, and job matching and internships.
B.2. PROCESS
Organizational Structure
Since the establishment of the SSSC in Vushtrri, the CG Officers have been reporting on a quarterly basis to the School Management; Education Directorate within the Municipality of Vushtrri and DANIDA (the main donor organization that has been supporting the SSSC since its establishment).
Figure 7: Current organizational structure of SSSC in Vushtrri
There is a need to create a sustainable management structure and clear reporting lines in order to facilitate the flow of information between the SSSC, the School and the Municipality of Vushtrri and create control mechanisms that can ensure successful performance of the Center in achieving their mission and their key performance indicators.
In order for the SSSC to be accountable for the quality of career guidance services provided and to operate within an environment that has an appropriate control system which ensures the successful implementation of the activities of the SSSC and achievement of its key performance indicators, one proposes that the career guidance officers report directly to the school director for the implementation of the activities and the school director is responsible for the performance management of the CG Officers. The school director then reports to the Education Directorate within the Municipality of Vushtrri for the overall performance of the SSSC.
It would be also beneficial to utilize the existing school council which is composed by members such as the School Director; Teachers Representative; Students Representative; Parents Representative; Businesses Representative and any Donor representatives. The council would have the responsibilities of approving the annual strategies and activity plans of the SSSC and determine short-term and long-term key performance indicators of the SSSC; In addition to, the council would design and approve appropriate policies based on the needs of the SSSC and would ensure that the perspectives of all stakeholders are included and taken into consideration in order for the center to provide professional career guidance services based on the needs and requirements of the labour market.
Figure 8: Future Organizational Structure of SSSC in Vushtrri
Operational Model
The SSSC in Vushtrricurrently operates under the Centre –Model provision which is defined as a staffed physical place inside the school, where guidance services are provided and materials or information is made available in different form. Since the National Strategy of Career Guidance in Kosovo focuses only in the development of the curriculum model which is defined as the integration of the compulsory subject in all levels of education, the VET School shall adapt this model based on the strategy recommendations, while the SSSC with three core functions (mentioned in section A.3) will complementthe curriculum model as needed. Both models of provision will feed the development of a sustainable career guidance system at VET School in Vushtrri that can be replicated by other schools.
Following are illustrated some Delivery Models of Career Guidance in order to understand the possibilities of combination of these models within the sustainability concept of SSSC in Vushtrri.
CURRICULUM MODEL (1) Compulsory subject ‘career education’ or similar
(2) Compulsory part of (an)other subject(s)
(3) Compulsory curriculum principle (all or several subjects)
(4) Elective subject ‘career education’ or similar
(5) Part of (an)other elective subject(s)
(6) Part of curricular activities (eg. Guidance programme)
(7) Part of extra-curricular activities (eg career fairs)
CENTRE MODEL (1) Centre inside school/university
(2) Centre outside school/university specifically for students
(3) Centre for unemployed inside public employment services
(4) Centre for all citizens – in – or outside educational labor market settings
INDIVIDUAL MODEL (1) Specialist inside school/university/employment services (school counsellor, school psychologist or pedagogue, social worker, guidance specialist in employment offices)
(2) Semi-specialist inside school/university/employment services (eg class teacher, subject teacher, (deputy)director, employment counsellor, generic career coordinator or career adviser)
VIRTUAL or WEB-MODEL (1) Self-help facility at schools/ Public Employment Services/ local communities
(2) Web-based interactive (individual through internet)
Figure 9 : Delivery Models of Career Guidance (Zeloth 2009)
C. STAKEHOLDER ENGAGEMENT
The sustainable development of the SSSC in Vushtrri requires that the CG Officers establish and build strong relationships with different stakeholder groups in order to maximize the efficiency and productivity of center’s services.
Furthermore, it is important that the SSSC conducts a stakeholder mapping which is a collaborative process of research, debate, and discussion that draws from multiple perspectives to determine a key list of stakeholders across the entire stakeholder spectrum. Mapping can be broken down into four phases:
1_Identifying: listing relevant groups, organizations, and people
2_Analyzing: understanding stakeholder perspectives and interests
3_Mapping: visualizing relationships to objectives and other stakeholders
4_Prioritizing: ranking stakeholder relevance and identifying issues
Figure 10: Stakeholder Groups of SSSC in Vushtrri
D. QUALITY ASSURANCE
Historically, there has been a profound interest in many ‘developed’ countries in measuringguidance, but from different perspectives.Thus, in terms of guidance following are listed the major generic quality parameters :
− Client-centeredness
− Accessibility, transparency and coherence of the services
− Well trained guidance staff
− Valid, precise and comprehensive careers information
− Referral to other guidance specialists
− Follow-up
The quality assurance finally has impact on output indicators that is recommended to be monitored and measured through internal evaluation process.We will call this process as performance evaluation process. Therefore an internal mechanism/system needs to be developed and functionalized with purpose of:
1. Measuring output indicators:
• # of students using services of SSSC
• # of companies that established partnership with SSSC
• # of internships
• # of job placements matched
2. Monitoringprogress of Strategic Action Plan implementation (quantitative and qualitative indicators)
3. Regular reporting to the School Director and the Education Directorate within the Municipality of Vushtrri
4. Ensuring performance improvement based on received feedback from students and other stakeholder groups.
The whole sustainable concept described above is elaborated through the market system diagram to map out core function, supporting functions, and rules and market players (see annex 1). With blue color are highlighted the core transactions that should be developed at the service market level in order the sustainability model become fully functionalized. In addition, in annex 2 is attached the result chain of this model that forms the basis for monitoring and evaluation that credibly attributes changes derived from interventions (annex 3).
IV. RECOMMENDATIONS
It is important to note down that the sustainability of the proposed model which aims to ensure the long term operations of the SSSC within VET School “BahriHaxha” is currently hindered by a number of challenges regarding its governance. Following are listed major recommendations in order to address the identified challenges and create a favorable environment for this type of center-model provision to be fully functionalized, and possibly replicate to other VET schools in Kosovo.
• Challenge 1: There is no current legislation that regulates the establishment of SSSCs (Career Guidance Centers) within VET Schools in Kosovo.
The current Law for Vocational Education and Training in Kosovo (Law No. 04/L-138) emphasizes that one of the principles of Vocational Education and Training is in supporting career development as integrated part of lifelong learning (Article 3) , orientation and career counseling should be an integral part of all programs provided by institutions of vocational education and training (Article 6) and programs of vocational education and training shall be implemented by also counselors for career guidance.
Nonetheless, there is no mention of the role of SSSCs in supporting career development of students and its establishments within VET Schools. Thus, in order for the existing SSSCs to have a clear status within the education system , to ensure its sustainable future operations and support the establishment of new SSSCs in other VET Schools, an Administrative Instruction can be issued by MEST that supports the VET Law which would include the criteria for establishment of Career Guidance Centers within VET Schools and more specifically its foreseen status; role and responsibilities ; its governance and administration; personnel payments and personnel hiring criteria and mechanisms; financing of the Career Guidance Centers and budget management. The development of secondary legislation will establish e strong foundation for the successful operations and development of Career Guidance Centers in schools of all levels of the education system in Kosovo.
• Challenge 2: There is no current municipal regulation or decision that authorizes the establishment of SSSCs (Career Guidance Centers) within VET Schools in Kosovo.
The existing SSSCs established in four Agricultural VET Schools in Kosovo, operate based on MOUs signed between the respective municipalities; MEST and the DANIDA Programme (main donor who initiated and supported the establishment of SSSCs). However, these MOUs do not ensure the long term operations of these centers and if there is no secondary legislation that recognizes and regulates the establishment of such centers, it is recommended that the municipality itself initiates and issues a regulation which sets the criteria for establishment of Career Guidance Centers within VET Schools and more specifically its foreseen status; role and responsibilities; its governance and administration; personnel payments and personnel hiring criteria and mechanisms; financing of the Career Guidance Centers and its budget management.The development of such regulation will establish e strong foundation for the successful operations and development of Career Guidance Centers in schools within the Municipality of Vushtrri and create a strong precedent for other municipalities that aim to develop centre-model provision of career guidance centersin VET Schools.
The Administrative Instruction of MEST-04/2014- Conditions and criteria for economic activity of VET Institutions emphasizes that VET Institutions can expand their manufacturing and service activity in harmony with legal and sublegal provisions in force through the implementation of the curriculum of the respective profile. Furthermore, VET Institutions can engage external experts with contract, if needed for respective professional profiles in order that the manufacturing/service works to be qualitative.
Such provisions or municipal regulations for the establishment of SSSCs can be explored and initiated based on the above mentioned Administrative Instruction.
• Challenge 2: The current draft of national career guidance strategy does not foresee concrete strategic interventions in development of center-model provision of career guidance services within VET Schools in Kosovo.
It is proposed that the national career guidance strategy should aim to set specific strategic interventions that will contribute in creating a favorable environment for the SSSCs to progress and scale up their services and number of student beneficiaries in respective municipalities.
Annex 1. Market System Diagram
Annex 2. Result Chain
Annex 3: Measurement & Evaluation Plan
REFERENCE LIST
o Kosovo Career Guidance Development Strategy 2014-2016 which is by final stage of approval by MEST
o A study on the quality of Danish career guidance, Undervisningsministeriet, 1992
o Quality and Professionalism in Career Guidance and Counselling - The Open Process of Coordination for Quality Development in Career Guidance in Germany (2009 – 2012)-National Guidance Forum for Education, Career and Employment
o Career Education and Guidance in New Zealand Schools, Ministry of Education, 2009
o Developing a Career Information Center -Canadian Career Information Association, 2003
o Model Guidance and Counseling Grade-Level PlansGeorgia Department of Education Linda C. Schrenko, State Superintendent of Schools 2002
o Quality in Career Guidance –OECD, November 2001
o Quality of guidance provision in Finnish education-RaimoVuorinen, Ph.D. ELGPN Co-coordinator, University of Jyväskylä, Finland
Translation - Albanian
MODELI I QËNDRUESHMËRISË PËR QENDRËN E SHËRBIMIT TË PËRKRAHJES SË STUDENTËVE
( QSHPS) NË KOMUNËN E VUSHTRRISË
DRAFT PROPOZIMI
Përgatitur nga Drilona Emrullahu
8/4/2014
PËRMBAJTJA
I. Përmbledhje ……………………………………………………………………………………… 4
II. Konkluzion i përgjithshëm……………………………………………………………………… 5
III. Modeli i Qëndrueshmërisë së Biznesit për QSHPS në Vushtrri ………………………… 6
A. Strategjia dhe Planifikimi ……………………………………………………………. 7
A.1. Vizioni, Misioni dhe Qëllimet Strategjike ……………………………… 7
A.2. Profili i Përdoruesve…………………………………………………… 8
A.3. Shërbimet …………………………………………………………….. 10
A.4. Plani i Veprimit Strategjik ……………………………………………… 12
B. Menaxhimi i Operimeve ………………………………………………………… 12
B.1. Të dhënat ………………………………………………………………. 13
B.2. Procesi.. ……………………………………………………………. 16
C. Angazhimi i Akcionarëve ……………………………………………………….. 18
D. Sigurimi i Cilësisë ……………………………………………………………….. 19
IV. Rekomandimet ...……………………………………………………………………….. 21
Aneksi 1……………………………………………………………………………………….. 23
Aneksi 2……………………………………………………………………………………….. 24
Aneksi 3 ………………………………………………………………………………………. 25
Lista e Referencave ……………………………………………………………………………….. 27
SHKURTESAT
MASHT-Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
MPMS- Ministria e Punës dhe Mirëqenjes Sociale
MKRS- Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit
DKA- Drejtoria Komunale e Arsimit
DANIDA- Agjencia Daneze për Zhvillim Ndërkombëtar
EYE- Rritja e Punësimit për të Rinj
OAL- Ofruesit e Arsimit të Lartë
AAP- Arsimi dhe Aftësimi Profesional
QSHPS- Qendra e Shërbimit për Përkrahjen e Studentëve
UK- Udhëzimet për karierë
I. PËRMBLEDHJE
Në Kosovë, udhëzimi për karierë është një shërbim i ri i cili është duke u themeluar në kuadër të institucioneve arsimore (tek Ofruesit e Arsimit të Lartë (OAL) dhe Arsimi dhe Aftësimi Profesional (AAP)) si dhe nëpër institucionet që ofrojnë shërbime për vende përkatëse pune (Shërbimet Publike për Punësim dhe portalet on-line për punë). Fushëveprimi dhe shkalla e shërbimeve për udhëzime që ofrohen nga këto subjekte janë aktualisht tepër të dobëta për të adresuar në mënyrë të efektshme një numër të konsiderueshëm të përfituesve; përderisa furnizimi i tepërt i profileve me aftësi të caktuara zakonisht tejkalon aftësitë e kërkuara nga sektori privat dhe këto mbeten të furnizuara në mënyrë joadekuate.
Megjithatë, në Kosovë janë krijuar disa modele nismash të metodave optimale për Udhëzimin për Karierë dhe Këshillim dhe njëra ndër nismat pozitive është Qendra e Shërbimit për Përkrahjen e Studentëve (QSHPS) e themeluar në kuadër të Shkollave Bujqësore të Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Gjilan, Ferizaj, Vushtrri dhe Pejë.
Me gjithë ndryshimet pozitive dhe progresit të arritur nga QSHPS’të, Programi Rritja e Punësimit për të Rinj, që financohet nga Zyra e Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim është përkushtuar që të ndihmojë QSHPS në Vushtrri për të hartuar një strukturë (model) të qartë konceptuale, me të cilën qendra do të përcaktonte drejtimin strategjik dhe burimet për të realizuar qëndrueshmërinë e saj për të cilin ky dokument synon ta shtjellojë. Hartimi i kësaj strukture konceptuale është bazuar në vlerësimin cilësor të performacës dhe shërbimeve aktuale që ofrohen nga QSHPS.
Modeli i qëndrueshmërisë së biznesit për QSHPS në Vushtrri synon që të sistemojë aspektet thelbësore për ofrimin e shërbimeve të QSHPS’ve, duke përfshirë strategjinë dhe planifikimin, menaxhimin e operimeve, angazhimin e akcionarëve dhe sigurimin e cilësisë që janë relevante me funkcionet e QSHPS. Modeli përcakton Vizionin, Misionin dhe Objektivat Strategjike të QSHPS; profilin e përdoruesve të QSHPS dhe shërbimet thelbësore që do të ofrohen nga qendra. Për më tepër, modeli cilëson burimet e nevojshme njerëzore, skemën e të ardhurave që është e pavarur nga donatorët dhe që i mundëson qendrës për të ofruar shërbime profesionale të udhëzimit për karierë, llojin e objekteve dhe mjeteve TIK (Teknologjia e Informacionit dhe e Komunikimit) që i nevojiten qendrës për të operuar me sukses dhe një strukture të qëndrueshme të menaxhimit dhe linjave të qarta të raportimit për të fascilituar rrjedhën e informacionit ndërmjet QSHPS, Shkollës dhe Komunës së Vushtrrisë, që do të krijonin mekanizma të kontrollit të cilat mund të sigurojnë performancë të sukseshme të Qendrës në realizimin e misionit dhe të indikatorëve të saj kyç. Për më tepër, modeli i identifikon grupet kryesore të akcionarëve, fushat kryesore të bashkëpunimit ndërmjet secilit prej këtyre grupeve dhe rëndësinë e tyre drejt operimeve të suksesshme të QSHPS dhe sistemit të sigurimit të kualitetit të bazuar në mekanizmat e vlerësimit të brendshëm, të cilët sigurojnë ofrimin e shërbimeve me cilësi të lartë të udhëzimit për karierë.
Ky dokument identifikon edhe sfidat kryesore të cilat vështirësojnë qëndrueshmërinë e modelit të propozuar konceptual të QSHPS në agjendën e qeverisë qendrore dhe asaj komunale dhe ofron rekomandime për të adresuar sfidat e identifikuara dhe për të krijuar një mjedis të favorshëm që ky lloj i ofrimit të qendrës-model të funkcionalizohet plotësisht në gjithë sistemin arsimor të Kosovës.
II. KONKLUZION I PËRGJITHSHËM
Ofrimi i udhëzimit për karierë në Kosovë është zhvilluar si pjesë e një sërë iniciativash të izoluara që janë zbatuar nga organizatat donatore dhe akcionarë të ndryshëm. Këto iniciativa kanë krijuar vetëdijësim në mes të strukturave institucionale dhe kanë ngritur çështjen e rëndësisë dhe perpektivave të së ardhmes për zhvillimin e mëtutjeshëm të udhëzimit për karierë në një kornizë të unifikuar institucionale. Udhëzimi për karierë për herë të parë tërhoqi vëmendjen e agjendës së politikës kombëtare të Kosovës në 2005, me anë të së cilës u prezentua një strategji dhjetëvjeçare nga tri ministritë: Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT), Ministria e Punës dhe Mirëqenjes Sociale (MPMS) dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS). Ky dokument strategjik doli të jetë tejet ambicioz dhe nuk ofroi një qasje të qëndrueshme dhe realiste që rezultoi me një implementim të pasuksesshëm të shërbimeve për udhëzim për karierë në Kosovë. Në 2012, MASHT ndërmorri zhvillimin e një projekt-strategjie për udhëzimin për karierë dhe këshillim dhe hartimin e planit të veprimit për periudhën 2013-2016. Qëllimi i këtij dokumenti strategjik është që të sigurohet që brenda periudhës afatmesme udhëzimi për karierë të jetë i integruar në planprogram me një numër të mjaftueshëm të mësimdhënësve, për të ofruar trajnime themelore dhe për të garantuar mësimdhënie në udhëzimin për karierë (profesion) në secilën shkollë. Strategjia dhe plani i veprimit janë aktualisht në procesin e hartimit dhe nuk kanë përfunduar deri më tani.
Pavarësisht zhvillimeve të ngecura të udhëzimit për karierë në agjendën e politikës kombëtare, një sërë shërbimesh të izoluara të udhëzimit për karierë janë ofruar nga Ofruesit e Arsimit të Lartë (OAL), shkollat dhe institucionet e Arsimit dhe Aftësimit Profesional (AAP) që ofrojnë Shërbime për vende përkatëse pune (Shërbimet Publike për Punësim dhe portalet on-line për punë). Megjithatë, fushëveprimi dhe shkalla e shërbimeve për udhëzime që ofrohen nga këto subjekte janë aktualisht tepër të dobëta për të adresuar në mënyrë të efektshme një numër të konsiderueshëm të përfituesve, si pasojë, një numër i studentëve që u ofrohen shërbimet e udhëzimit për karierë është i kufizuar. Kjo rezulton në furnizimin e tepërt të profileve me aftësi të caktuara, ndërsa zakonisht aftësitë e kërkuara nga sektori privat mbeten të furnizuara në mënyrë joadekuate.
Njëra nga nismat e ofrimit të shërbimeve të udhëzimit për karierë nga katër shkollat e AAP në Kosovë u udhëhoq nga “Promovimi i Punësimit nëpërmjet Zhvillimit të Biznesit dhe Shkathtësive 2008-2012”, një program që ishte i mbështetur nga Qeveria e Kosovës dhe ajo e Danimarkës përmes një marrëveshjeje dypalëshe që synonte për ta ndihmuar MASHT’in në forcimin e arsimit profesional në shkollat e mesme të bujqësisë dhe teknologjisë ushqimore, duke e ngritur nivelin e shkathtësive profesionale të nxwnwsit dhe duke e rritur mundësinë e punësimit për të diplomuarit nga shkollat bujqësore.
Në kuadër të këtij programi dhe objektivave të tij, MASHT, DANIDA dhe Komuna e Vushtrrisë në vitin 2010 morrën përsipër themelimin e Qendrës së Shërbimit për Përkrahjen e Studentëve (QSHPS) brenda Shkollës së AAP “Bahri Haxha” në Vushtrri.
Që nga viti 2010, QSHPS’ja në Vushtrri nëpërmjet tri zyrtarëve të saj të udhëzimit për karierë, u ka ofruar shërbime të udhëzimit për karierë Nxënësve të Klasës së 9të të Shkollave Fillore në Vushtrri si dhe nxënësve të Klasave të 10’ta, 11’ta, 12’ta dhe 13’ta të Shkollës së AAP “Bahri Hoxha” në Vushtrri.
Si pjesë e ndihmës së pranuar nga programi i MASHT/DANIDA deri në Maj 2014, QSHPS ka udhëhequr aktivitetet e saja në bazë të një plani vjetor të aktiviteteve dhe ka marrë mbështetje të vazhdueshme lidhur me mënyrën se si të zbatohen aktivitetet e saja me sukses.
Në mënyrë që QSHPS në Vushtrri të ofrojë shërbime të qëndrueshme të udhëzimit për karierë dhe këshillim, Programi Rritja e Punësimit për të Rinj (EYE), që financohet nga Zyra e Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim është përkushtuar që të ndihmojë QSHPS në Vushtrri për të hartuar një strukturë (model) të qartë konceptuale me të cilën qendra do të përcaktonte drejtimin strategjik dhe burimet për të realizuar qëndrueshmërinë e saj. Hartimi i kësaj strukture konceptuale do të bazohet në vlerësimin cilësor të performacës dhe shërbimeve aktuale që ofrohen nga QSHPS.
Nëse ky model i intervenimit në Komunën e Vushtrrisë dëshmon të jetë i suksesshëm, atëherë EYE do të angazhohet për të tërhequr interesimin e Shkollave të AAP që kanë praktikuar të njejtin model nëpër komunat tjera.
III. MODELI I QËNDRUESHMËRISË SË BIZNESIT PËR QSHPS NË VUSHTRRI
Modeli i qëndrueshmërisë për ofrimin e shërbimeve të udhëzimit për karierë nga QSHPS në Vushtrri, synon për të demonstruar se ofrimi i udhëzimit për karierë është i sistemuar në një kontekst më të gjërë organizativ dhe shoqëror dhe nuk është një proces i izoluar në mes të praktikantit dhe klientit/përdoruesit.
Modeli i qëndrueshmërisë së biznesit për QSHPS në Vushtrri synon që të sistemojë aspektet thelbësore për ofrimin e shërbimeve të QSHPS’ve, duke përfshirë qëllimin, proceset operative, klientët e shënjestruar, ofertimet, strategjitë, infrastrukturën dhe strukturat organizative, angazhimin e akcionarëve dhe sigurimin e cilësisë. Bazuar në këtë kontekst specifik, modelit për qëndrueshmëri të QSHP në Vushtrri i nevojitet t’i përfshijë elementet e listuara meposhtë:
A. Strategjia dhe Planifikimi
1. Vizioni, Misioni dhe Qëllimet Strategjike
2. Profili i Përdoruesve
3. Shërbimet
4. Plani i Veprimit Strategjik
B. Menaxhimi i Operimeve
1. Të dhënat
2. Procesi
3. Rezultati (i shërbimeve)
C. Angazhimi i Akcionarëve
D. Sigurimi i Cilësisë
Figura 1: Modeli i Qëndrueshmërisë për QSHPS në Vushtrri
A. STRATEGJIA DHE PLANIFIKIMI
Modeli i qëndrueshmërisë i QSHPS në Vushtrri mund të sigurohet në rradhë të parë duke e përpiluar një plan të përshtatshëm strategjik, i cili do ta përcaktonte drejtimin e QSHPS dhe planet e saja në shpërndarjen e burimeve për të ndjekur këtë strategji. Është vendimtare për qendrën që të identifikojë misionin, vizionin dhe qëllimet e saja strategjike të cilat do të krijonin një themel të fortë për qendrën dhe do të ofronin një drejtim strategjik, një plan për zhvillimin e saj dhe realizimin e qëllimeve dhe objektivave.
Figura 2: Procesi i Planifikimit Strategjik për QSHPS në Vushtrri
A.1. Vizioni, Misioni dhe Qëllimet Strategjike
QSHPS në Vushtrri nuk ka një Formulim Vizioni të qartë dhe konciz me atë se çfarë synon të bëhet qendra. Formulimi i Vizionit do të përcaktonte qëllimet afatmesme në afatgjate (tre deri në pesë vjet) të QSHPS dhe do të kishte nevojë për të shprehur- shpesh në terme tërheqëse dhe “vegimtare”- se në ç’mënyrë dëshiron organizata të perceptohet nga komuniteti i gjërë. Kjo do të duhej të rezononte me të gjithë anëtarët e organizatës dhe t’i ndihmonte ata të ndjehen krenar dhe të ngazëllyer.
Për më tepër, Formulimi i Misionit të QSHPS do të përshkruante se çfarë bënë qendra dhe do të përshkruante në mënyrë të qartë arsyen e ekzistencës së qendrës, qëllimin kryesor i cili udhëheq aktivitetet e qendrës dhe vlerat që udhëheqin aktivitetet e punonjësve për të qenë pjesë e diçkaje shumë më të madhe se ata.
Formulimet e propozuara për vizion, mision dhe qëllime strategjike të ujdisura me QSHPS në Vushtrri janë të prezantuara si mëposhtë:
Vizioni: “Vizioni i QSHPS është që të fuqizojë, krijojë shkathtësi dhe të udhëzojë studentët në arritjen e zhvillimit dhe potencialit të tyre maksimal si dhe të ndërtojë shtigje të suksesshme të karierës së të ardhmes.”
Misioni: “ Qendra për Shërbime të Studentëve mbështet studentët që të marrin vendime të çmuara për profesionet që plotësojnë më së miri kërkesat dhe aftësitë e tyre. Kjo qendër gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në përkrahjen e studentëve për të arritur objektivat e tyre të karierës dhe t’i inkurajojë ata që të jenë mendjehapur ndaj një game të gjërë të mundësive. Ajo këshillon dhe ndihmon studentët që të zbulojnë interesimet dhe talentet e tyre dhe kontribuon në përgatitjen e tyre për tregun e punës.”
Qëllimet Strategjike:
Të ofrojë mbështetje në marrjen e vendimeve të qarta, të mirë-menduara dhe të çmuara.
Të trajnojë dhe zhvillojë kompetencat profesionale të studentëve për të fascilituar kalimin e tyre nga shkolla në tregun e punës.
Të këshillojë dhe mbështesë studentët gjatë viteve shkollore rreth vendimeve të ardhshme në zgjedhjen e karierës së tyre.
Të jetë një urë lidhëse ndërmjet tregut të punës dhe shkollës profesionale.
A.2. Profili i Përdoruesve
Që nga themelimi i saj në vitin 2010, QSHPS në Vushtrri u ka ofruar shërbime Nxënësve të Klasës së 9të të shkollave fillore që ndodhen në Komunën e Vushtrrisë dhe studentëve të Klasave të 10’ta, 11’ta, 12’a dhe 13’ta të Shkollës së AAP “Bahri Haxha” që studiojnë katër profilet bujqësore siç janë: Drithërat dhe Prodhimi i Perimeve, Prodhimi i Frutave dhe i Vreshtarisë, Kopshtaria dhe Teknologjia Ushqimore. Është e rëndësishme që në periudhën afatgjate, QSHPS në Vushtrri të shfrytëzojë plotësisht kapacitetin dhe njohuritë e saj në mënyrë që t’i shërbejë të gjithë studentëve të klasave të 10’ta,11’ta dhe 12’ta të Shkollës së AAP “Bahri Haxha” që janë duke studiuar në të gjitha programet arsimore si: Bujqësi, Ekonomi, Kimi-Teknologji, Tekstil, Ndërtimtari dhe Hotelieri.
Megjithatë, në fazën aktuale të zhvillimit të saj, është shumë e vështirë për QSHPS’në të jetë në gjendje t’i shërbejë të gjithë studentët e të gjitha programeve arsimore të ofruara në shkollë, për shkak të kufizimeve financiare, kapaciteteve të burimeve njerëzore, gjendjes së përgjithshme të ndërtesave dhe mjeteve të përdorura të TIK. Në vend të kësaj, një zgjerim gradual do të ofronte një qasje të qëndrueshme dhe sistematike drejt arritjes së një numri më të madh të studentëve, pa i vënë pengesa të rënda kapaciteteve ekzistuese të QSHPS.
Si rrjedhim, një sërë pyetjesh janë paraqitur dhe janë marrë në konsideratë gjatë identifikimit dhe analizimit të programeve arsimore që do të promovohen dhe shërbehen nga QSHPS si:
• Cilat profile shkollore janë aktualisht më pak tërheqese për studentët?
• Cilat profile shkollore paraqesin më tepër vështirësi për studentët që të gjejnë punë pas diplomimit?
• Cili është numri i kompanive private potenciale në lidhje me secilin profil specifik shkollor, që me ato kompani QSHPS mund të themelonte bashkëpunim?
• Cilët janë industritë më të mëdha në trend në komunën e Vushtrrisë?
• Cilat janë objektivat strategjike të udhëheqjes së shkollës kur bëhet fjalë për t’i ofruar studentëve profile specifike shkollore?
• Cili profil shkollor do të mund të gjeneronte potencialisht një numër më të madh të indikatorëve kuantitativ të progresit të QSHPS si: numri i studentëve që marrin shërbime UK dhe numri i studentëve që janë të punësuar në tregun e punës?
Bazuar në analizën e pyetjeve dhe çështjeve të paraqitura më lartë, propozohet një qasje e dyanshme për identifikimin e profilit të konsumatorit të QSHPS në Vushtrri:
Njëra ndër qasjet do të ishte t’u mundësonte Zyrtarëve të Udhëzimit për Karierë shënjestrimin e nxënësve të klasave të 9ta të shkollave fillore në Vushtrri gjatë periudhës së para-regjistrimit shkollor dhe t’i promovonte këto profile specifike shkollore si: Bujqësi, Kimi-Teknologji dhe Ndërtimtari në vitin e parë vijues, me një mundësi të zgjatjes apo modifikimit të profileve, varësisht prej trendeve në treg dhe orientimeve strategjike të shkollës në vitet e ardhshme në vijim. Këto profile janë përzgjedhur për arsye se janë më pak atraktive, me numër më të vogël të nxënësve të regjistruar dhe në të njejtën kohë përfaqësojnë industritë që aktualisht janë duke gjallëruar në regjionin e Mitrovicës, që i përket edhe Komunës së Vushtrrisë.
Kjo qasje do të kishte ndërlikime financiare dhe kohore, për arsye se personeli i QSHPS do të kishte nevojë që të zhvillonte materiale promovuese për secilin nga tri profilet specifike shkollore.
Qasja e dytë do të kërkonte që QSHPS të zgjeronte audiencën e shënjestruar të shërbimeve të saja për studentët ekzistues që janë regjistruar në profilet shkollore të Ekonomisë, duke ia mundësuar QSHPS që t’u ofrojë studentëve të profilit Bujqësor apo Ekonomik shërbime të udhëzimit për karierë në vitin e parë vijues, me një mundësi të zgjatjes apo modifikimit të profileve varësisht prej trendeve në treg, orientimeve strategjike të shkollës dhe kapaciteteve ekzistuese të QSHPS në vitet e ardhshme në vijim.
Kjo qasje do të kishte ndërlikime në aspektin financiar, kapacitetet e burimeve njerëzore, gjendjes së përgjithshme të ndërtesave dhe mjeteve të përdorura të TIK për arsye se personeli i QSHPS do të kishte nevojë që të shpërndante të gjitha shërbimet e tyre tek një numër më i madh i studentëve.
Figura 3: Funkcionet kryesore të QSHPS’së në Vushtrri
A.3. Shërbimet
Me qëllim që QSHPS në Vushtrri të jetë plotësisht e qëndrueshme dhe që të arrijë qëllimet e saja strategjike, ajo duhet të ofrojë shërbime profesionale të udhëzimit për karierë, të bazuara në metodologjitë dhe qasjet e qarta. Këto metodologji dhe qasje janë të bazuara në teoritë dhe modelet e shumta të karierës, ndërsa Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë duhen të jenë tërësisht të pajisur me njohuri, burime dhe mjete në mënyrë që të ofrojë shërbime cilësore dhe profesionale të udhëzimit për karierë bazuar në këto modele.
Tri fusha tematike në të cilat shërbimet e QSHPS duhen bazuar janë:
Njih vetveten: Në këtë fushë tematike, procedura e njohjes së vetvetes është tematika vitale. Në rradhë të parë studenti njeh dhe pranon tiparet e tij të brendshme dhe të jashtme personale. Studenti orvatet të kuptojë veten, zgjuarsitë dhe aftësitë, vlerat dhe motivet e tija/saja.
Figura 4: Fushat tematike në të cilat shërbimet e QSHPS duhen bazuar
Njih tregun e punës: Pas marrjes së “informatës” për veten e tij/saj, studenti ka nevojë të marrë informata në lidhje me sistemin e arsimit dhe tregut të punës. Arsimi që ofrojnë institucionet, kërkesat e tregut të punës, aftësitë më të kërkuara dhe lidhjet kryesore lidhur me tendencat e tregut të punës janë temat që përfshihen në fushën e dytë tematike.
Zhvillo rrugën e karierës tënde: Kjo fushë tematike do të përfshinte tranzicionin nga shkolla në botën e punës dhe zbulimin e zgjedhjeve alternative dhe të planeve të karierës. Përveç kësaj, zhvillimi i aftësive të karierës, hapat për të marrë një vendim të mirë, krijimi i një CV’je dhe letre motivuese, përgatitja për një interviste pune dhe përshtatja në gjetjen e vendit të ri të punës, përbëjnë temat e fushës së tretë tematike.
Janë tri shërbime thelbësore të parapara për t’u ofruar nga QSHPS në Vushtrri:
Udhëzimi dhe Këshillimi
Këto shërbime do të ofrohen në baza individuale dhe grupore dhe kërkohet nga Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë që të jenë të pajisur me të gjitha trajnimet e nevojshme, njohuritë, mjetet, udhëzimet, aktivitetet dhe ushtrimet specifike në mënyrë që të japin shërbime të udhëzimit dhe këshillimit në: zhvillimin e planeve personale të veprimit, identifikimin e interesave, aftësive dhe shkathtësive, marrjen e vendimeve të ardhshme arsimore lidhur me orientimin e së ardhmes, planifikimin e kërkimit të punës, krijimin e një portofoli të aftësive, eksplorimin e mundësive të punësimit dhe kërkesave universitare dhe udhëheqjes së vetë-vlerësimit dhe të caktimit të vendimeve.
Për më tepër, QSHPS duhet të ketë hapësirë të mjaftueshme dhe mjedis të rehatshëm në mënyrë që të jetë në gjendje të ofrojë seanca profesionale individuale dhe grupore me studentët potencial dhe ekzistues të Shkollës AAP “Bahri Haxha”.
Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë do të duhet të veprojnë në përputhje me kodin e etikës në mënyrë që të japin seanca profesionale individuale dhe grupore me studentët.
Informacioni për Karierën
Informacioni për karierën mund të prezantohet në formë të printuar apo të ketë qasje në mënyrë elektronike dhe mund të përfshijë, por nuk kufizohet me: vetë-vlerësimin, kërkimin e punës, vendim-marrjen, kompozimin e rezymesë, planifikimin akademik, letrën motivuese, intervistën, zgjedhjen e kolegjit/universitetit, ndihmën financiare, informatat për punëdhënësin, eksplorimin e karierës, mundësitë e punësimit, zgjedhjen e profesionit dhe aftësitë e studimit.
Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë duhet të jenë të pajisur me të gjitha trajnimet, njohuritë, mjetet, udhëzimet, aktivitetet dhe ushtrimet e nevojshme në mënyrë që të përpilojnë dhe ofrojnë informata për studentët në baza individuale dhe grupore.
Kjo informatë mund të ofrohet online përmes faqes së internetit të QSHPS apo në kopje të printuara për t’ua shpërndarë studentëve.
Krijimi i mundësive të punësimit për studentët
Bashkëpunimi me punëdhënësit e mundshëm të studentëve të diplomuar nga Shkolla e AAP “Bahri Haxha” duhet të përforcohet duke iniciuar mundësitë e plasimit të stazhierëve në sektorin privat apo publik, participimin në vizita tek kompanitë e ndryshme dhe ndjekjen e lekcioneve të përfaqësuesve nga sektori privat dhe publik. Kjo do të arrihet duke udhëhequr veprimtaritë me përgjegjësi sociale të përfaqësuesve ekzistues dhe potencial të sektorit publik dhe privat në krijimin e mëtejshëm të lidhjeve të komunikimit dhe bashkëpunimit me këto grupe të akcionarëve. Veprimtaritë me përgjegjësi sociale do të specifikohen në planin e aktivitetit të QSHPS me indikatorë të detajuar kuantitativ dhe kualitativ.
Marketingu dhe Promovimi i Shërbimeve
Në mënyrë që QSHPS ta ngrisë vetëdijen e studentëve mbi rëndësinë dhe përfitimet e shërbimeve të udhëzimit për karierë, ajo duhet t’i promovojë shërbimet e saja nëpërmjet materialeve kreative promocionale që komunikojnë vlera dhe gjenerojnë vetëdije të markës (brendit) dhe së fundi bëhen atraktive dhe të arritshme për studentët e rinj brenda dhe jashtë Shkollës së AAP në Vushtrri. Si rrjedhim, QSHPS duhet të zhvillojë një brend i cili përfshin por nuk kufizohet me: emrin, që është një vlerë e cila e qartëson imazhin e brendit në kujtesën e studentit, një logo që është shenjë apo simbol i brendit e cila shërben si paraqitje e jashtme e brendit dhe një thënje të paharrueshme që u ofron studentëve një tregim të shpejtë për shërbimet e ofruara nga QSHPS.
Për më tepër, QSHPS ka nevojë për të zhvilluar në mënyrë profesionale, materiale promocionale të markuara me brend siç janë: fletushkat, broshurat, afishet që do të shpërndaheshin përbrenda Shkollës së AAP dhe në veprimtaritë tjera të ngritjes së vetëdijes të organizuara jashtë Shkollës.
A.4. Plani i Veprimit Strategjik
Modeli i qëndrueshmërisë i propozuar në këtë dokument është zhvilluar në bashkëpunim të ngushtë me QSHPS’në e Shkollës AAP në Vushtrri. Megjithatë, ky model duhet të prezantohet tek një spektër më i gjërë i akcionarëve relevant, duke përfshirë Drejtorinë Komunale të Arsimit, në mënyrë që të sigurohet angazhimi dhe kontributi i tyre për arritjen e qëndrueshmërisë së QSHPS dhe funkcionalitetit të këtij modeli. Modeli duhet të aprovohet nga menaxhmenti i lartë i Shkollës së AAP në Vushtrri dhe nga Drejtoria Komunale e Arsimit që do të pasohet me zhvillimin e Planit të Veprimit Strategjik.
Ky plan duhet të ofrojë një përshkrim të qartë të masave që do të ndërmerren, rezultateve të supozuara që janë pasqyruar përmes indikatorëve, burimeve të nevojshme për implementim, kornizës përkatëse kohore dhe buxhetit.
B. MENAXHIMI I OPERIMEVE
Menaxhimi i operimeve i QSHPS’së është vendimtar për të siguruar që operimet e qendrës janë të efektshme në aspektin e përdorimit të burimeve racionale dhe të dobishme në aspektin e përmbushjes së kërkesave të studentëve. Ky seksion ka të bëjë me menaxhimin e procesit i cili i konverton të dhënat në rezultat/produkt (të shërbimeve). Në vazhdim do të gjeni një pasqyrim grafik të të gjithë faktorëve që e formojnë këtë proces.
Figura 5: Të dhënat-Procesi-Rezultati/Produkti
B.1. TË DHËNAT
Burimet Njerëzore
1. Zhvillimi i përshkrimeve të qarta të punës për Zyrtarët e UK që punojnë në QSHPS në Vushtrri
Të tre Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë që punojnë në QSHPS në Vushtrri aktualisht nuk kanë një përshkrim të qartë të detyrave dhe përgjegjësive që do të shërbenin si një bazë për zhvillimin e tyre dhe në vlerësimin e përformancës së tyre të punës.
Këto përshkrime të punës mund të përfshijnë aftësitë e duhura, trajnimin dhe edukimin e nevojshëm, detyrat dhe përgjegjësitë e tyre të cilat duhet të përcaktohen në konsultim të ngushtë me Drejtorinë e Arsimit brenda Komunës, Menaxhmentit të Shkollës dhe Zyrtarëve te caktuar të UK.
Bazuar në një Model të kompetencave për Standardet dhe Udhëzimet e Zhvillimit të Karierës të krijuar nga Standardet dhe Udhëzimet Kanadeze për Praktikantët e Zhvillimit të Karierës paraqitur në foton mëposhtë, Fushat e Specializimeve në Udhëzimin e karierës do të përfshinin:
• Vlerësimin
• Mësimin e fascilituar individual dhe grupor
• Këshillimin në Karierë
• Menaxhimin e Informacioneve dhe Burimeve
• Zhvillimin e Punës
• Krijimin e Kapacitetit të Komunitetit
Njerëzit që punojnë në praktikimin e zhvillimit të karierës duhet të demonstrojnë qëndrime të caktuara. Ata duhet të jenë:
• të zgjuar
• të ndershëm
• mendjehapur
• të përqendruar në rezultat
Njerëzit që punojnë në praktikimin e zhvillimit të karierës duhet të kenë aftësi të caktuara. Ata duhet që të:
• dokumentojnë ndërveprimet dhe progresin e klientit
• sigurojnë diverzitet
• grumbullojnë, analizojnë dhe përdorin informacionin
• përcjellin informacionin në mënyrë të qartë kur të flasin dhe shkruajnë
Njerëzit që punojnë në praktikimin e zhvillimit të karierës duhet të kenë njohuri të caktuara. Ata duhet të dijnë për:
• modelet dhe teoritë e zhvillimit të karierës
• procesin e ndryshimit, fazat e tranzicionit dhe ciklet e karierës
• elementet e procesit të planifikimit të karierës
• organizatat dhe burimet kryesore për zhvillimin e karierës dhe për shërbimet e komunitetit
Njerëzit që punojnë në praktikimin e zhvillimit të karierës duhet të udhëhiqen nga kodi i sjelljes etike.
Figura 6: Modeli i Kompetencave për Standardet dhe Udhëzimet e Zhvillimit të Karierës
2. Cerifikimi i Zyrtarëve të UK si Praktikantë të UK
Zyrtarët e Udhëzimit për Karierë, që nga themelimi i QSHPS në Vushtrri herë pas here kanë marrë pjesë në trajnime elementare/bazike në Udhëzim për Karierë, Ndërmarrësi, Përdorim të Databazës së Informatave të Kompanisë; dhe kanë marrë pjesë në trajnim njëvjeçar në temat si Përkrahja e Vetëqeverisjes në AAP, Menaxhimi i Shkollës, Menaxhimi i Financave, Zhvillimi dhe Implementimi i Planprogramit, Metodat Pedagogjike, Monitorimi, Vlerësimi dhe Testimi. Ata gjithashtu kanë participuar në vizita të studimeve profesionale në Danimarkë, lidhur me ofrimin e udhëzimit për karierë, por nuk janë kualifikuar/certifikuar në mënyrë profesionale si praktikantë të udhëzimit për karierë dhe kanë një nevojë të madhe për të zhvilluar më tej aftësitë dhe kompetencat e tyre në ofrimin e shërbimeve të udhëzimit për karierë dhe kuptimin e standardeve profesionale dhe sjelljes etike të udhëzimit për karierë. Pra, certifikimi i Zyrtarëve të UK si Praktikantë të UK është një nevojë urgjente dhe do të kontribuonte pa masë në zhvillimin e qëndrueshëm të QSHPS dhe krijimin e burimeve adekuate njerëzore të aftë për shërbime profesionale të udhëzimit për karierë.
Për më tepër, Zyrtarët e UK duhet të participojnë në studime të mëtejshme profesionale jashtë Kosovës, në mënyrë që t’i përditësojnë njohuritë e tyre në ofrimin e shërbimit të udhëzimit për karierë dhe gjithashtu duhet të krijojnë bashkëpunim me Qendrat tjera të Udhëzimit për Karierë dhe Shkollat e AAP në regjion.
Burimet Financiare/Shpenzimet dhe Të Ardhurat
QSHPS në Vushtrri ka nevojë për të krijuar një skemë të qëndrueshmë të të ardhurave e cila nuk është e varur nga donatorët dhe i mundëson qendrës të ofrojë shërbime profesionale të udhëzimit për karierë dhe të zbatojë aktivitetet vjetore të parapara në planin e saj strategjik. Për këtë qëllim, Komuna e Vushtrrisë dhe Shkolla e AAP “Bahri Haxha” duhet ta zotojë mbështetjen financiare jo vetëm ndaj pagesave të pagave të Zyrtarëve UK por gjithashtu edhe ndaj realizimit të aktiviteteve vjetore të QSHPS.
Për më tepër, QSHPS do të duhet të krijojë një sërë evinementesh vjetore për grumbullimin e fondeve, në mënyrë që të caktojë shumën specifike të fondeve që mund të kontribuonte në qëndrueshmërinë financiare të qendrës.
Sipas vlerësimit të bërë, nga mbështetja aktuale financiare që ka marrë QSHPS në Vushtrri, duket se shumica e fondeve (rreth 80%) janë shpërndarë për zbatimin e Programit për Stazhier, ndërsa teprica, në aktivitetet tjera të bazuara në planin e aprovuar të aktivitetit. Duke marrë parasysh se zbatimi i Programit për Stazhier do të fitojë një qasje të re, QSHPS në Vushtrri duhet që në mënyrë kritike të vlerësojë nevojat e saja financiare dhe të bëjë shpërndarjen e fondeve për aktivitetet që kanë prioritet më të lartë dhe që janë më të nevojshme në mënyrë që ta arrijë efektin më të madh.
Për këtë qëllim, plani i aktivitetit i cili do të hartohet si pjesë e modelit të qëndrueshmërisë së QSHPS në Vushtrri do t’i specifikojë shpenzimet operative të qendrës dhe shpenzimet për realizimin e aktiviteteve vjetore.
Objektet dhe Mjetet TIK (Teknologjia e Informacionit dhe e Komunikimit)
QSHPS në Vushtrri vepron në një zyre që ka hapësirë prej 12m2 ku gjenden tre kompjuterë, karriget e zyrës dhe një tryezë e cila përdoret bashkë nga të tre Zyrtarët e UK. Hapësira ekzistuese e zyrës është relativisht e vogël dhe e bënë shumë të vështirë për Zyrtarët e UK që të punojnë të qetë dhe të mbajnë seanca në mënyrë individuale ose grupore me studentët. Si rrjedhim, në mënyrë që QSHPS të jetë tërësisht e operueshme dhe të ofrojë një mjedis të rehatshëm për studentët, ku ata mund të mësojnë dhe të konsultohen me zyrtarë për çfarëdo çështje të zhvillimit personal me të cilat ata përballen, një hapësirë më e madhe e zyrës duhet të jetë në dispozicion për QSHPS ashtu që të ketë hapësirë të mjaftueshme për Zyrtarët e UK për të kryer përgjegjësitë dhe për të ngritur nivelin e kënaqësisë së nxënësve të cilëve u janë ofruar shërbime të udhëzimit për karierë.
Gjatë aranzhimit të mobiljeve dhe burimeve të qendrës, duhet t’i jepet vëmendje e veçantë elementeve që e bëjnë objektin më tërheqës dhe më të lehtë për t’u përdorur. Shenjat dhe afishet orientuese ndihmojnë dhe tërheqin përdoruesit/klientët në departamente specifike brenda qendrës.
Aktualisht QSHPS në Vushtrri posedon një databazë të përgatitur në excel si për studentë ashtu edhe për bizneset që ndodhen në regjion. Kjo mirëmbahet nga Zyrtarët e UK dhe përdoret vetëm për qëllime të brendshme të qendrës. Kjo databazë ka nevojë për t’u përmirësuar në mënyrë që të ngarkojë më tëpër informacione, që do të mundësojë gjenerimin e raporteve, të klasifikuar nga parametra të ndryshëm e që do të ndihmojnë në përmirësimin e procesit dhe të performancës, si dhe të vendim-marrjes për zhvillimin e mëtutjeshëm të proceseve.
QSHPS në Vushtrri përdor faqen e saj të Facebook’ut vetëm për promovimin e aktiviteteve të ndërmarra. Për të arritur formulimin e misionit, QSHPS në Vushtrri duhet të zhvillojë një platformë on-line për qëllime informative dhe arsimore të studentëve që quhet Modeli i Shpërndarjes përmes Web’it.
Informacioni mbi karierën duhet gjithashtu të jetë në dispozicion për akcionarët kyç, siç janë prindërit e studentëve dhe punëdhënësit. Për prindërit, një udhëzues apo tërësi e burimeve të përhapura gjerësisht që tregon për mënyrën më të mirë të ofrimit të udhëzimit informal për fëmijtë e tyre, që ka të bëjë me zgjedhjet në arsim dhe karierë, mund t’i shtonte vlerë iniciativave të shumta që QSHPS mund të planifikojë për t’i implementuar. Sa i përket punëdhënësve, do të jetë e rëndësishme për të siguruar një rrjedhë dhe shkëmbim të rregullt të informacionit mbi zhvillimet e reja në tregun e punës, kualifikimet e fituara të studentëve nga Shkolla e AAP në Vushtrri, vendet e përputhura të punës dhe të stazheve.
B.2. PROCESI
Struktura Organizative
Që nga themelimi i QSHPS në Vushtrri, Zyrtarët e UK kanë qenë duke i raportuar në baza tremujore Menaxhmentit të Shkollës, Drejtorisë së Arsimit brenda Komunës së Vushtrrisë dhe DANIDA’s (organizata donatore kryesore që ka qenë duke e mbështetur QSHPS’në që nga themelimi i saj).
Figura 7: Struktura organizative aktuale në QSHPS’së të Vushtrrisë
Ekziston nevoja për të krijuar një strukturë të qëndrueshme të menaxhimit dhe linjave të qarta të raportimit për të fascilituar rrjedhën e informacionit ndërmjet QSHPS, Shkollës dhe Komunës së Vushtrrisë dhe krijimin e mekanizmave të kontrollit të cilat mund të sigurojnë ecuri të sukseshme të Qendrës në realizimin e misionit dhe të indikatorëve të saj kyç.
Në mënyrë që QSHPS të jetë e përgjegjshme për cilësinë e ofruar të shërbimeve të udhëzimit për karierë dhe në mënyrë që të operojë përbrenda një mjedisi që ka një sistem të përshtatshëm të kontrollit, i cili mundëson implementimin e suksesshëm të aktiviteteve të QSHPS dhe realizimin e indikatorëve të saj kyç të performancës, propozohet që zyrtarët e udhëzimit për karierë t’i raportojnë menjëherë drejtorit të shkollës lidhur me implementimin e aktiviteteve, ndërsa drejtori i shkollës është përgjegjës për menaxhimin e performancës së Zyrtarëve të UK. Drejtori i shkollës më pas i raporton Drejtorisë së Arsimit brenda Komunës së Vushtrrisë për ecurinë e përgjithshme të QSHPS.
Do të ishte poashtu e dobishme që të shfrytëzohet këshilli ekzistues i shkollës i cili përbëhet prej anëtarëve si: Drejtori i Shkollës, Përfaqësuesi i Mësuesve, Përfaqësuesi i Studentëve, Përfaqësuesi i Prindërve, Përfaqësuesi i Biznesit dhe ndonjë përfaqësues i Donatorëve. Këshilli do të kishte përgjegjësitë e miratimit të strategjive vjetore dhe planeve të aktivitetit të QSHPS dhe do të përcaktonte indikatorët kyç të ecurisë afatshkurtër dhe afatgjate të QSHPS. Përveç kësaj, këshilli do të përpilonte dhe miratonte politikat e duhura bazuar në nevojat e QSHPS dhe do të siguronte që perspektivat e të gjithë akcionarëve të jenë të përfshira dhe të marra parasysh në mënyrë që qendra të ofrojë shërbime profesionale të udhëzimit për karierë në bazë të nevojave dhe kërkesave të tregut të punës.
Figura 8: Struktura Organizative e QSHPS në Vushtrri
Modeli Operativ
QSHPS në Vushtrri aktualisht vepron sipas dispozitës së Model-Qendrës e cila përcaktohet si një vend me personel fizik brenda shkollës, ku ofrohen shërbimet e udhëzimit ndërsa materialet dhe informacioni është i disponueshëm në forma të ndryshme. Meqenëse Strategjia Kombëtare e Udhëzimit për Karierë në Kosovë përqendrohet vetëm në zhvillimin e modelit të planprogramit i cili përcaktohet si integrim i lëndës së detyrueshme në të gjitha nivelet e arsimit, Shkolla e AAP do të adaptojë këtë model bazuar në rekomandimet strategjike, ndërsa QSHPS me tri funkcionet thelbësore (të cekura në seksionin A.3) do të plotësojë modelin e planprogramit sipas nevojës. Të dyja modelet e dispozitës do ta pasurojnë zhvillimin e një sistemi të qëndrueshëm të udhëzimit për karierë në Shkollën e AAP në Vushtrri që mund të kopjohet në shkollat tjera.
Në vijim janë ilustruar disa Modele të Udhëzimit për Karierë për të kuptuar mundësitë e kombinimit të këtyre modeleve në kuadër të konceptit të qëndrueshmërisë së QSHPS në Vushtrri.
MODELI I PLANPROGRAMIT (1) Lënda e detyrueshme “arsimi në karierë” ose ngjashëm
(2) Pjesa e detyrueshme e lëndës(ve) tjetër(tjera)
(3) Principi i detyrueshëm i planprogramit (të gjitha apo disa nga lëndet)
(4) Lënda zgjedhore “arsimi në karierë” ose ngjashëm
(5) Pjesa e lëndës(lëndëve) tjetër (tjera) zgjedhore
(6) Pjesa e aktiviteteve të planprogramit (p.sh. Programi Udhëzues)
(7) Pjesa e aktiviteteve jashtë-planprogramit (panairet e karierës)
MODELI I QENDRËS (1) Qendra brenda shkollës/universitetit
(2) Qendra jashtë shkollës/universitetit veçanërisht për studentët
(3) Qendra për të papunët brenda shërbimeve publike të punësimit
(4) Qendra për të gjithë qytetarët- brenda- apo jashtë parametrave arsimor të tregut të punës
MODELI INDIVIDUAL (1) Specialisti brenda shkollës/universitetit/shërbimeve të punësimit (këshilltar i shkollës, psikolog ose pedagog i shkollës, punëtor social, specialist i udhëzimit në zyret e punësimit)
(2) Gjysmë-specialisti brenda shkollës / universitetit / shërbimeve të punësimit (psh. mësues klasor, mësues i lëndës, (zëvendës) drejtor, këshilltar për punësim, koordinator i përgjithshëm i karierës ose konsulent i karierës)
MODELI VIRTUAL OSE WEB-MODELI (1) Pajisjet vetëndihmëse nëpër shkolla /Shërbime Publike të Punësimit/ komunitete lokale
(2) Ndërveprim i bazuar në Web (individuale përmes internetit)
Figura 9 : Modelet e Udhëzimit për Karierë (Zeloth 2009)
C. ANGAZHIMI I AKCIONARËVE
Zhvillimi i qëndrueshëm i QSHPS në Vushtrri kërkon që Zyrtarët e UK të krijojnë dhe të ndërtojnë marëdhënje të fuqishme me grupet e ndryshme të akcionarëve, për të shtuar në maksimum efektshmërinë dhe produktivitetin e shërbimeve të qendrës.
Për më tepër, është me rëndësi që QSHPS të udhëheq një hartim të akcionarëve i cili është një proces bashkëpunues i hulumtimit, debatit dhe diskutimit që hartohet nga perspektivat e shumëfishta për të përcaktuar listën kyçe të akcionarëve nëpër krejt spektrin e akcionarëve. Hartimi mund të zbërthehet në katër faza:
1_ Identifikimi: listimi i grupeve relevante, organizatave dhe njerëzve
2_Analizimi: të kuptuarit e perspektivave dhe interesave të akcionarëve
3_Hartimi: vizualizimi i marëdhënjeve me objektivat dhe akcionarët tjerë
4_Prioritizimi: radhitja e rëndësisë së akcionarëve dhe identifikimi i problemeve
Figura 10: Grupet akcionare të SHQPS në Vushtrri
D. SIGURIMI I CILËSISË
Historikisht, ka pasur një interesim të jashtëzakonshëm në shumë shtete “të zhvilluara” në njehsimin e udhëzimit, por prej perspektivave të ndryshme. Kështu, në aspektin e udhëzimit, në vijim janë të listuara parametrat kryesor të cilësisë gjenerike :
− Përqendrimi në klientë
− Mundësia në qasjen, transparencën dhe koherencën e shërbimeve
− Staf udhëzimi i trajnuar mirë
− Informacion valid, i saktë dhe tërësor i karierës
− Referimi tek specialistët tjerë të udhëzimit
− Gjurmimi
Sigurimi i cilësisë, së fundi ka ndikim në indikatorët e rezultatit/produktit që rekomandohet për t’u monitoruar dhe njehsuar nëpërmjet procesit të brendshëm të vlerësimit. Do ta quajmë këtë si proces i vlerësimit të performancës. Prandaj, një mekanizëm/sistem i brendshëm duhet të zhvillohet dhe funksionalizohet me qëllim që të:
1. Njehsohen indikatorët e rezultatit/produktit:
• numri i studentëve që përdorin shërbimet e QSHPS’së
• numri i kompanive që ka krijuar parteritet me QSHPS’në
• numri i stazheve
• numri i vendeve të koordinuara të punës
2. Monitorohet progesi i implementimit të Planit Strategjik të Veprimit (indikatorët kuantitativ dhe kualitativ)
3. Raportohet rregullisht tek Drejtori i Shkollës dhe Drejtorati i Arsimit brenda Komunës së Vushtrrisë
4. Mundësohet përmirësimi i ecurisë bazuar në prapaveprimin e pranuar nga studentët dhe grupet tjera akcionare.
I tërë koncepti i qëndrueshmërisë i përshkruar më lartë është përpunuar përmes diagramit të sistemit të tregut për të planifikuar në hollësi funksionin themelor, funkcionet mbështetëse, rregullat dhe aktorët e tregut (shiko aneksin 1). Me ngjyrë të kaltër janë të theksuara procesverbalet kryesore që duhet të zhvillohen në nivelin e shërbimit të tregut, në mënyrë që modeli i qëndrueshmërisë të bëhet tërësisht i funksionalizuar. Përveç kësaj, në aneksin 2 gjendet bashkangjitur zinxhiri i rezultatit të këtij modeli që formon bazat e monitorimit dhe vlerësimit të cilat lidhin në mënyrë të besueshme ndryshimet që rrjedhin nga ndërhyrjet (aneksi 3).
IV. REKOMANDIMET
Është e rëndësishme të theksohet se qëndrueshmëria e modelit të propozuar i cili synon që të mundësojë veprimet afatgjate të QSHPS përbrenda Shkollës së AAP “Bahri Haxha”, aktualisht pengohet nga një sërë sfidash që kanë të bëjnë me qeverisjen e saj. Në vijim janë të listuara rekomandimet kryesore për të adresuar sfidat e identifikuara dhe për të krijuar një mjedis të favorshëm për këtë lloj dispozite të model-qendrës në mënyrë që të jetë tërësisht i funksionalizuar dhe nëse është e mundur të kopjohet nëpër shkollat tjera AAP në Kosovë.
• Sfida 1: Nuk ekziston legjislacioni aktual i cili sistemon themelimin e QSHPS (Qendrat e Udhëzimit për Karierë) përbrenda Shkollave AAP në Kosovë.
Ligji aktual për Arsimin dhe Aftësimin Profesional në Kosovë (Ligji Nr. 04/L-138) thekson se një nga parimet e Arsimit dhe Aftësimit Profesional është mbështetja në zhvillimit e karierës si një pjesë integruese e të mësuarit të përjetshëm (Neni 3), ndërsa këshillimi për orientim dhe karierë duhet të jetë një pjesë integrale e të gjitha programeve të ofruara nga institucionet e arsimit dhe aftësimit profesional (Neni 6) dhe programet e arsimit dhe aftësimit profesional do të implementohen gjithashtu nga këshilltarët e udhëzimit për karierë.
Megjithatë, nuk përmendet roli i QSHPS në mbështetjen e zhvillimit të karierës së studentëve dhe institucioneve të saja përbrenda Shkollave të AAP. Prandaj, në mënyrë që QSHPS ekzistuese të ketë një status të qartë përbrenda sistemit arsimor, për të siguruar operimet e qëndrueshme të së ardhmes dhe për të mbështetur institucionet e QSHPS të reja në Shkollat tjera të AAP, një Udhëzim Administrativ mund të nxjerret nga MASHT’i i cili mbështet Ligjin mbi AAP dhe që do të përfshinte kriteret për themelimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë përbrenda Shkollave të AAP dhe në mënyrë më specifike: statusin e saj të paraparë, rolin dhe përgjegjësitë, qeverisjen dhe administrimin e saj, pagesat për personelin dhe kriteret e mekanizmat për punësimin e tyre, financimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë dhe menaxhimin e buxhetit. Krijimi i legjislacionit dytësor do të themelojë një bazë të fortë për operimet e suksesshme dhe zhvillimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë nëpër shkollat e të gjitha niveleve të sistemit arsimor në Kosovë.
• Sfida 2: Nuk ekziston rregullorja komunale apo vendimi aktual i cili autorizon themelimin e SHQPS’ve (Qendrat e Udhëzimit për Karierë) përbrenda Shkollave të AAP në Kosovë.
QSHPS’të ekzistuese të themeluara në katër Shkolla Bujqësore të AAP në Kosovë, veprojnë në bazë të Memorandumit të Mirëkuptimit të nënshkruar në mes të komunave përkatëse, MASHT’it dhe Programit DANIDA (donatori kryesor që ka inicuar dhe mbështetur themelimin e QSHPS’ve). Megjithatë, këto Memorandume Mirëkuptimi nuk sigurojnë veprime afatgjate të këtyre qendrave dhe nëse nuk ka legjislacion dytësor që njeh dhe rregullon themelimin e qendrave të tilla, është e rekomandueshme që vetë komuna të iniciojë dhe nxjerrë një rregullore e cila përcakton kriteret për themelimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë përbrenda Shkollave të AAP dhe në mënyrë më specifike: statusin e saj të paraparë, rolin dhe përgjegjësitë, qeverisjen dhe administrimin e saj, pagesat për personelin dhe kriteret e mekanizmat për punësimin e tyre, financimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë dhe menaxhimin e buxhetit të saj. Krijimi i rregullores së tillë do të themelojë një bazë të fortë për operimet e suksesshme dhe zhvillimin e Qendrave të Udhëzimit për Karierë në shkollat përbrenda Komunës së Vushtrrisë dhe do të formojë një precedent të fortë për komunat tjera që synojnë të zhvillojnë dispozitën e model-qendrës së qendrave të udhëzimit për karierë nëpër Shkollat e AAP.
Udhëzimi Administrativ i MASHT-04/2014- Kushtet dhe kriteret për veprimtarinë ekonomike të Institucioneve të AAP përcaktojnë që Institucionet AAP mund ta zgjerojnë veprimtarinë shërbyese dhe prodhuese në harmoni me dispozitat ligjore dhe nënligjore në fuqi përmes zbatimit të planprogramit të profilit përkatës. Për më tëpër, Institucionet AAP mund të angazhojnë ekspertë të jashtëm me kontratë, nëse ka nevojë për profile përkatëse profesionale në mënyrë që puna prodhuese/shërbyese të jetë cilësore.
Dispozita apo rregullore të tilla komunale për themelimin e QSHPS’ve mund të shqyrtohen dhe iniciohen në bazë të Udhëzimit Administrativ të cekur më lartë.
• Sfida 3: Drafti aktual i strategjisë kombëtare të udhëzimit për karierë nuk parasheh intervenime konkrete strategjike në zhvillimin e dispozitës së model-qendrës së shërbimeve të udhëzimit për karierë përbrenda Shkollave AAP në Kosovë
Propozohet që strategjia kombëtare e udhëzimit për karierë duhet të synojë që të caktojë intervenime specifike strategjike që do të kontribuojnë në krijimin e një mjedisi të favorshëm për QSHPS’të, që t’i përmirësojnë dhe rrisin shërbimet e tyre dhe numrin e përfitimeve të studentëve në komunat përkatëse.
Aneksi 1. Diagrami i Sistemit të Tregut
Aneksi 2. Zinxhiri i Rezultatit
Aneksi 3: Plani i Njëhsimit dhe i Vlerësimit
Kutia nr. Kutia në Logjikën e Ndikimit Indikatorët kyç Përcaktimi i Indikatorit Mënyra Koha Subjekti Vlera Bazë 2013
Të ardhurat dhe punësimi 16 Rritja e mundësive të punësimit për të rinjtë që dalin nga shkollat dhe universitetet AAP dhe fascilitimi i tranzicionit të tyre prej shkollës në fuqinë punëtore Raporti i nivelit të papunësisë tek të rinjtë me nivelin e përgjithshëm të papunësisë
Punësimi në sektorin privat
Intervali kohor në mes të hyrjes në tregun e punës dhe gjetjes së punës Fundi i vitit VR
Performanca e Sipërmarrjes dhe Sektorit 15 Shërbimet koordinuese dhe udhëzimi për karierë u japin të rinjve qasje në më shumë mundësi punësimi Numri i vendeve të lira të punës të reklamuara përmes shërbimeve formale koordinuese Raportet nga ofruesit e shërbimeve koordinuese (PES dhe ofruesit privat) Fundi i vitit VR
Numri i të rinjve që përfitojnë nga udhëzimi për karierë Fundi i vitit VR
NDRYSHIMI I SISTEMIT TË TREGUT 14 Të rinjtë i përdorin shërbimet e UK në nivelin e hyrjes (zgjedhja e arsimimit) dhe në nivelin e daljes (zgjedhja e punëve) Kënaqësia e të rinjve lidhur me shërbimet e ofruara të këshillimit FGD Fundi i vitit VR
13 QSHPS’ja ofron shërbime kualitative dhe profesionale të udhëzimit për karierë tek nxënësit e Shkollës AAP që përmirëson regjistrimin e nxënësve dhe i lidh ata me tregun e punës • Nr. i nxënësve të regjistruar në shkollat AAP Këta indikatorë përfaqësojnë Indikatorët e Rezultatit si pjesë e parametrave të cilësisë (kutia 10) Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: ??????
• Nr. i kompanive që kanë krijuar ortakëri me QSHPS Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: ??????
• Nr. i stazheve Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: ??????
• Nr. i vendeve të koordinuara të punës Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: ??????
12 Angazhimi i shtuar i akcionarëve të ndryshëm për të kontribuar në qëndrueshmërinë e QSHPS’së Nr. i akcionarëve që japin kontribut Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: 0
11 Shkalla e arritur tek profilet e shkollave të tjera përveç profilit aktual të bujqësisë Nr. i nxënësve nga profilet e tjera shkollore përveç profilit aktual bujqësor të mbështetur nga QSHPS Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: ??????
10 Parametrat kryesor të cilësisë së përgjithshme menaxhohen përmes sistemit të brendshëm të menaxhimit të performancës Nr. i parametrave të menaxhuar të cilësisë Parametrat e cilësisë përfshijnë:(i)indikatorët e rezultatit;(ii)indikatorët kuantitativ dhe kualitativ të zbatimit të Planit Strategjik të Veprimit; (iii) përmirësimi i performancës bazuar në prapaveprimin e pranuar nga nxënësit dhe grupet akcionare Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: 0
9 Qëndrueshmëria e arritur financiare përmes veprimtarive të zhvilluara të ngritjes së fondeve Të ardhurat e gjeneruara përmes veprimtarive për ngritjen e fondeve Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: 0
8 Praktikantët e UK janë më të aftësuar për ofrimin e udhëzimit për karierë
7 Planprogrami i adaptuar për dispozitën e shërbimeve të udhëzimit për karierë për profile të ndryshme të AAP Nr. i profileve AAP që kanë adaptuar planprogramin për "Arsimi në Karierë" Raportimet e QSHPS Fundi i vitit VR Linja Bazë: 0
INTERVENIMET 6 Mbështetja e QSHPS për të zhvilluar rrjetëzimin me aktorët e tregut që kanë të bëjnë me veprimtarinë e qëndrueshme të QSHPS në të ardhmen Nr. i iniciativave të rrjetëzimit p.sh. Anëtarësimi në Shoqatën Evropiane të Udhëzimit për Karierë; rrjetëzimi më Shoqatat e Biznesit, etj Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
5 Mbështetja e QSHPS për të promovuar shërbimet e UK përmes kanaleve dhe mjeteve kreative promovuese Nr. i veprimtarive të ndërmarra promocionale Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
Nr. i mjeteve të zhvilluara promocionale Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
4 Mbështetja e QSHPS për të zhvilluar sistemin e sigurimit të cilësisë Ka zhvilluar sistemet e vlerësimit të performancës me strukturë të qartë të parametrave dhe objektivave të cilësisë Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
3 Mbështetja e QSHPS për të ndërtuar kapacitete për zhvillimin e veprimtarive të ngritjes së fondeve. Kjo përfshin gjithashtu edhe rregulloret e brendshme që udhëheqin këtë çështje. Nr. i veprimtarive të zhvilluara të ngritjes së fondeve Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë :0
Rregulloret e zhvilluara që formalizojnë veprimtaritë e gjenerimit të të ardhurave Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë:0
2 Mbështetja e QSHPS për të ndërtuar gradualisht aftësitë profesionale të këshilltarëve për karierë Nr. i këshilltarëve të trajnuar për udhëzim Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
Nr. i trajnimeve të udhëhequra nga këshilltarët për udhëzim nga QSHPS Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
1 Mbështetja e Shkollës AAP në Vushtrri për të zhvilluar modelin e planprogramit të dispozitës së UK, i lidhur me shërbimet kryesore të ofruara nga QSHPS Nr. i shërbimeve të ofruara nga QSHPS Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
Nr. i planprogrameve të zhvilluara Raporti i Veprimtarisë Dy herë në vit VR Linja Bazë: 0
LISTA E REFERENCAVE
o Strategjia e Zhvillimit të Udhëzimit për Karierë në Kosovë 2014-2016 që është në fazën përfundimtare të miratimit nga MASHT
o Një studim mbi cilësinë e udhëzimit Danez për karierë, Undervisningsministeriet
o Cilësia dhe Profesionalizmi në Udhëzimin dhe Këshillimin për Karierë- Procesi i Hapur i Koordinimit për Zhvillimin e Kualitetit të Udhëzimit për Karierë në Gjermani (2009-2012)- Forumi Kombëtar i Udhëzimit për Arsim, Karierë dhe Punësim
o Edukimi dhe Udhëzimi për Karierë nëpër Shkollat e Zelandës së Re, Ministria e Arsimit, 2009
o Zhvillimi i Qendrës Informative për Karierë- Shoqata Kanadeze për Informata në Karierë, 2003
o Modeli i Udhëzimit dhe Grada e Këshillimit- Level Plans Georgia, Departamenti i Arsimit Linda C. Schrenko, State Superintendent of Schools 2002
o Cilësia në Udhëzimin për Karierë- OECD, Nëntor 2001
o Cilësia e dispozitës së udhëzimit në arsimin Finlandez- RaimoVuorinen, Ph.D. ELGPN Bashkë-Koordinator, Universiteti i Jyväskylä, Finland
More
Less
Experience
Years of experience: 14. Registered at ProZ.com: Jun 2015.
We are specialized in professional translation and interpretation of texts, documents, projects and other discourses.
Our vision is to offer qualitative and correct services.
We provide professional translations and interpretations from 4 different source and target languages like Albanian, English, Turkish and Serbian including:
Specific Range of Projects,
Scientific and Technical texts,
Legal and Professional Documents,
Lecturing,
Movie Subtitles,
And much more...