πότε μια λέξη παίρνει 2 τόνους;
Greek translation: Σε συνδυασμούς προπαροξύτονων με εγκλιτικά
| GLOSSARY ENTRY (DERIVED FROM QUESTION BELOW) | ||||
|---|---|---|---|---|
|
| 05:51 Aug 4, 2007 |
| Greek language (monolingual) [Non-PRO] Education / Pedagogy / Intonation | ||||
|---|---|---|---|---|
|
| |||
|  Selected response from: Andras Mohay (X) Local time: 06:46 | |||
Grading comment
| ||||
| SUMMARY OF ALL EXPLANATIONS PROVIDED | ||||
|---|---|---|---|---|
| 4 +3 | Σε συνδυασμούς προπαροξύτονων με εγκλιτικά |
|
Answers
5 hrs confidence: 
peer agreement (net): +3
peer agreement (net): +3Σε συνδυασμούς προπαροξύτονων με εγκλιτικά Explanation: Στην Κοινή Νεοελληνική: όταν προστίθεται ένα κλιτικό (ειδικότερα ένα εγκλιτικό) σε μια λέξη (τύπο) που τονίζεται στην προπαραλήγουσα (= στην προπροτελευταία συλλαβή). Κλιτικό, το (ουσ.) = ένας τύπος (form) που μοιάζει με λέξη, αλλά που δεν μπορεί να σταθεί μόνος, αφού εξαρτάται από μια γειτονική λέξη, με την οποία σχηματίζει κατά κάποιον τρόπο μια ενότητα. Κάτι το ενδιάμεσο μεταξύ λέξης και κατάληξης. Στην παραδοσιακή ΝΕ γραμματική λέγονται και «αδύνατοι τύποι», αφού κατά κανόνα είναι άτονοι, δεν τονίζονται. Π.χ το άρθρο «το» στο «το σπίτι» (προφορά: «τοσπίτι»), το «μου» στο «σπίτι μου» (προφορά: «σπίτιμου»). Η possessive pronoun (κτητική αντωνυμία) πολλών γλωσσών είναι κτηΤΟΡική αντωνυμία, δηλώνει τον κτήτορα (my, mine – your, yours). Στα σύγχρονα Ελληνικά δεν υπάρχει αντίστοιχη αντωνυμία: ο κτήτορας δηλώνεται με τη γενική των κλιτικών τύπων. Οι τύποι αυτοί, κλιτικά καθώς είναι, δεν μπορούν να σταθούν μόνοι τους: δεν μπορώ να πω, δείχνοντας ένα σπίτι, «Αυτό είναι ΜΟΥ». Για τον λόγο αυτό τα ΝΕ έχουν αναπτύξει μια κτηΜΑΤική αντωνυμία, που δηλώνει το κτήμα (possession). Πρόκειται για το «δικός» που συγκρατεί του κλιτικό όπως ο καβαλιέρος τη ντάμα ή η σειρά των χορευτών τον πρώτο του χορού, οπότε λέμε για το σπίτι "Αυτό είναι ΔΙΚΟ μου" (προφ.: «δικόμου»). Τα κλιτικά είναι είτε (1) προκλιτικά (πάνε με τη λέξη που ακολουθεί): «το σπίτι», είτε (2) εγκλιτικά (πάνε με τη λέξη που προηγείται): «σπίτι μου» Όταν σε έναν τύπο που τονίζεται στην προπαραλήγουσα (π.χ. άν - θρω – πος) προστίθεται ένα εγκλιτικό (π.χ. μου), στο «άν-θρω-πος-μου» που προκύπτει, διαταράσσεται ο κανόνας (λίγο απλουστευτικά) της τρισυλλαβίας και η ανωμαλία αίρεται με την προσθήκη ενός δεύτερου τόνου: άν-θρω-πός-μου (στο πός). Στην Κύπρο αυτό δεν ισχύει. Το φαινόμενο αυτό αφορά τον συγκεκριμένο ΤΥΠΟ και όχι τη ΛΕΞΗ. Λέμε: άνθρωπός μου (2 τόνοι) αλλά ανθρώπου μου (1 τόνος, αφού ο τύπος τονίζεται στην παραλήγουσα). Στα σύγχρονα ΝΕ η παρουσία 2 τόνων παρατηρείται κατά κανόνα σε ονοματικούς τύπους (βλ. παραπάνω) καθώς και ενίοτε στο γερούνδιο (εσφαλμ. ονομασία: μετοχή), π.χ. δίνοντάς μου. Εκφορές όπως "δώστε μού το", "φέρτε μάς το" ανήκουν επίσης εδώ. Κάποτε το ρήμα είχε πιο συχνά εγκλιτικά (η αρχαϊκή αυτή κατάσταση σώζεται στην Κοινή ΝΕ στα γνωστά «γαμώ το» και «πατείς με, πατώ σε») και συνηθίζονταν εκφορές όπως «έλεγά του». Καταλήξεις τείνουν να μετεξελιχθούν σε κλιτικά (όπως το ’s των Αγγλικών: teacher’s, που είναι κλιτικό). Στα βόρεια ιδιώματα ορισμένες ρηματικές καταλήξεις ήταν πιο πολύ κλιτικά, π.χ. το «φέραμε» λεγόταν «έφεράμε» = έφερα+με, με ημιαυτονόμηση της κατάληξης του 1πλ. -------------------------------------------------- Note added at 5 hrs (2007-08-04 11:23:49 GMT) -------------------------------------------------- Τα Αρχαία είχαν μουσικό τονισμό και μια εκφορά όπως "σωμα μου" έπαιρνε επίσης 2 τόνους: περισπωμένη στο ΣΩ και οξεία στο ΜΑ, καθώς το Ω με περισπωμένη αντιστοιχούσε σε ένα "όο" και με την προσθήκη του "μου" παραβιαζόταν ο κανόνας της τρισυλλαβίας: σό-ο-μα+μου" > σό-ο-μά-μου. -------------------------------------------------- Note added at 5 hrs (2007-08-04 11:35:05 GMT) -------------------------------------------------- Επίσης όταν μια λέξη εμφανώς ξενικής προέλευσης αποτελείται από τουλάχιστον δισύλλαβα συνθετικά, όπως "μπέιμπι σίτερ" (αλλά το "μπέιμι ντολ" που φοράει φέρει 1 τόνο :-)) |
| |
Grading comment
| ||
